Όσοι ασχολούμαστε με την yoga έχουμε ακούσει για τα 8 σκαλοπάτια της yoga. Μα πόσες φορές έχουμε ακούσει για τις γιόγκικες βιταμίνες; Οι 5 βιταμίνες της yoga που θα οχυρώσουν και θα προστατέψουν την πρακτική σου και όχι μόνο, βρίσκονται στα yoga sutras : (1.20) Απαιτείται πρακτική με εμπιστοσύνη, αυτοπεποίθηση, διανοητικό σθένος, ισχυρό μνημονικό και απορροφητική ικανότητα, προκειμένου να υπερβούν την πνευματική συγκαταβατικότητα και αδυναμία.
Αν μέχρι τώρα έχεις αποκτήσει μια αφοσιωμένη πρακτική εξάσκηση, θα έχεις πιθανόν ακούσει για τα yamas και τα niyamas του Patanjali, που μέσα τους περικλείουν ηθικές αξίες όπως η ahimsa (μη βία), Satya (η αλήθεια) και η santosha (πληρότητα). Δυστυχώς λιγότερο γνωστές είναι οι «βιταμίνες της yoga» όπως τις ονόμασε ο B.K.S Iyengar στο “The tree of life”. Οι 5 αυτές «βιταμίνες» ενισχύουν την κλασική προσέγγιση της yoga και προάγουν ένα καλό και θετικό κάρμα για όσους ασκούν αυτήν την πρακτική.
Η πρώτη βιταμίνη είναι η sraddha (SHRAH-dah), που συνήθως μεταφράζεται ως πίστη. Βέβαια, αρκετοί μελετητές των sutras, έχουν προτείνει την μετάφραση ως «εμπιστοσύνη και αυτοπεποίθηση»- εμπιστοσύνη για τις πράξεις σου και αυτοπεποίθηση από την αγάπη που έχεις ως προς τον θεό.
Αυτή η πίστη σου προκαλεί την απόλυτη πεποίθηση μια θετικής στάσης στην ζωή, ακόμη και όταν έρχονται τα δύσκολα. Μέσω της sraddha, αποκτάς αποδοχή για τις παραδοσιακές διδασκαλίες και για τα λόγια του δασκάλου σου, μια «γλυκιά» ελπίδα για επιτυχία σε κάθε πρακτική σου.
Στα σανσκριτικά η sraddha, είναι γένους θηλυκού ως λέξη, και αυτό από μόνο του σημαίνει πως η πίστη είναι ήρεμη, απαλή και υποστηρικτική. Ο λόγιος Vyasa, που θεωρείται ο πιο παλιός μελετητής των yoga sutra, υποστηρίζει πως η πίστη, είναι καλοκάγαθη και προστατευτική σαν μητέρα. Σύμφωνα με τον ίδιο όταν ο μαθητής της γιόγκα έχει πίστη, τότε ο νους είναι ήρεμος και ο ίδιος είναι γεμάτος δύναμη.
Η virya (VEER-yah) είναι η δεύτερη γιόγκικη βιταμίνη, και θα μπορούσαμε να την μεταφράσουμε ως «ενέργεια», «ζωντάνια» και «ζωτικότητα», η απαραίτητη κινητήρια δύναμη που μας προτρέπει πάντα να πράξουμε ορθά. Θα μπορούσε να εμπεριέχει τις έννοιες του «κουράγιου», της «δυνατής θέλησης», του «ενθουσιασμού», του «ψυχικού σθένους» και της «αφοσίωσης». Όταν η αξία της virya φωτίσει τον γιόγκι τότε όλες οι θετικές προθέσεις τον προσεγγίζουν, σύμφωνα με τον Vyasa.
Αυτή η πρόθεση θα μπορούσε να είναι η ερμηνεία της σανσκριτικής λέξης smrti (SMRIT-tee), που αποτελεί την Τρίτη βιταμίνη της yoga. Συνήθως αυτή η λέξη μεταφράζεται ως «μνήμη», μα μέσα από τα yoga sutra, αποκτά ένα βαθύτερο νόημα, αυτό της Ενσυνειδητότητας και της Επίγνωσης.
Οτιδήποτε κάνουμε με επίγνωση θα λέγαμε πως είναι και μια πράξη yoga. Η τέχνη του να έχεις συνεχή επίγνωση όλων των σημαντικών και ασήμαντων στιγμών της ζωής σου. Το σώμα σου, οι ευχάριστες στιγμές σου, το οικογενειακό και φιλικό σου περιβάλλον και η αναπνοή σου, είναι πράγματα που διαμορφώνουν την Ενσυνειδητότητα σου καθημερινά.
Όλες εκείνες οι αναμνήσεις που μας συνοδεύουν κιόλας από την γέννηση μας είναι και αυτές που αποκαλύπτουν την πραγματική φύση του εαυτού, η διατήρηση τους μέσω της μνήμης είναι άκρως σημαντική και θα λέγαμε ότι με την κατάλληλη «επεξεργασία» θα αποτελούσαν ένα πρελούδιο για μια διαλογιστική κατάσταση. Ο Vyasa τονίζει πως μόνο έτσι ο νους ενός γιόγκι μπορεί να απελευθερωθεί από τις νοητικές ενοχλήσεις και εναρμονισμένος με τον εαυτό του να κατακτήσει το samadhi.
Samadhi (sah-MAH-dee), λοιπόν η τέταρτη από τις πέντε βιταμίνες. Μια λέξη που συναντάμε αρκετές φορές στα φιλοσοφικά κείμενα της yoga.
Θα λέγαμε πως το Samadhi, θεωρείται το τελευταίο σκαλοπάτι για την ένωση μας με το θεϊκό, μια κατάσταση απόλυτης συγκέντρωσης και διαλογισμού που κυριολεκτικά «συνδέει» τα πάντα. Και όπως τονίζει ο Vyasa, μόνο έτσι ο γιόγκι μπορεί να αντιληφθεί τα πράγματα όπως πραγματικά είναι.
Έτσι οδηγούμαστε και στην πέμπτη και τελευταία βιταμίνη που είναι η prajna (PRAHJ-nah), η οποία είναι εντελή και ο τελικός στόχος της γιόγκικης πρακτικής. Η μετάφραση της ως «γνώση», δεν είναι ίσως το ακριβές νόημα που ήθελε να τις δώσει ο Patanjali. Ο Sri Aurobindo μας προσφέρει μια άλλη εξήγηση του όρου prajna , ως την «γνώση που συνδέει- ενώνει» όλα εκείνα τα ξεχασμένα και χαμένα κομμάτια του ανώτερου εαυτού μας.
Όσο σημαντικές είναι λοιπόν οι βιταμίνες που λαμβάνουμε από την καθημερινή μας διατροφή, άλλο τόσο είναι και οι πνευματικές βιταμίνες της γιόγκα που θρέφουν την ψυχή μας. Χρειάζεται να θυμόμαστε πάντα πως τα δυνατά και ευλύγιστα δέντρα είναι τα ανθεκτικά στους δυνατούς ανέμους.
Πάνος Κοντογιώργος.
